ferz və ya sünnət olma baxımından dəstəmazların hamısı eyni-aşağıda göstərilən qaydada alınır:
1. Öncə niyyət edilir: (Niyyət ürəkdə edilir)
Əuzu billahi minəşşeytanir-rəcim.
Bismillahi-Rəhmanir-Rəhim.
Niyyət etdim, Allah rizası üçün dəstəmaz almağa.
Hər iki əl biləklər də daxil olmaq şərtilə yuyulur. Barmaqlarda üzük varsa, altına suyun keçməsi üçün oynadılmalıdır
Sonra sağ ovucuna su alıb ağzına apar). Boğazını isladacaq şəkildə qarqara edərək suyu astaca tüfür. Eyni hərəkəti 2 dəfə də təkrarla. Oruclu ikən suyu udmamaq üçün ehtiyatlı ol.(3 dəfə ağız yaxalanmalıdır)
4. Sağ ovucuna su doldur və suyu burnuna çək. Sonra sol əlinlə səs etmədən burnundakı suyu təmizlə. Bu hərəkət eyni qayda ilə ümumi olaraq 3 dəfə təkrarlanır.
Diqqət: Oruclu ikən, suyu buruna asta çəkmək lazımdır ki, boğaza keçməsin
Hər iki ovucu su ilə doldurur və üz yuyulur!. Bu fərzdir. Üzü yuyarkən saçların bitdiyi yerdən çənə altına qədər olan hissə yuyulmalıdır. Qulaq məməciklərinin ətrafı da üzə daxildir və yuyulur. Bu üç dəfə təkrarlanır.
Diqqət: Dəstəmaz alarkən üzü asta bir şəkildə yumaq lazımdır ki, su ətrafa sıçramasın və ətrafındakı insanları narahat etməsin. Saqqal və bığ varsa, onların dibləri də islanmalıdır. Yerdə qalan qismini isə sağ əli isladaraq daraq şəklində saqqalın içindən keçirmək lazımdır.
Sağ ovuca su alınır, daha sonra ovucu biləyə doğru çevirib suyu sağ qolun dirsəyinə tərəf axıdaraq dirsəyə çatdırmalı, dirsək də daxil olmaqla sol əllə sağ əli 3 dəfə yumalı .
7. Sol ovuca su alınır, daha sonra ovucu biləyə doğru çevirib suyu sol qolun dirsəyinə tərəf axıdaraq dirsəyə çatdırmalı. Bu dəfə isə dirsək də daxil olmaqla sağ əl ilə sol əli yumalı. Bu fərzdir (3 dəfə).
Daha sonra isə sağ əl isladılaraq başın dörddə birinə çəkilir . Buna məsh deyilir. Ən azı 3 barmaq olmaq şərtilə əlin içi başın ön tərəfindən (saçlarin bitdiyi yerdən) arxaya doğru çəkilməlidir. Bu da fərzdir. Başın hamısını məsh etmək isə sünnətdir
Başla birlikdə hər iki əlin çeçələ barmaqları ilə qulaqların içi və baş barmaqlar ilə arxası da bir dəfə məsh edilir
Ardınca isə hər iki əlin baş və şəhadət barmağı çıxmaq şərti ilə yerdə qalan üç barmaq birləşdirilərək barmaqların arxası ilə boyuna məsh çəkili
Daha sonra sağ ayağın altı-üstü topuqla birlikdə yuyulur. Suyun barmaqların arasından keçməsinə diqqət etmək lazımdır. Ayaqları yumaq fərzdir. (3 dəfə)
. Dəstəmazda ən son yuyulan bədən üzvü isə sol ayaqdır). Sağ ayaq kimi topuqla birlikdə sol ayaq da altı və üstü 3 dəfə yuyulur .
Diqqət:
1. Dəstəmazı azan oxunmadan almaq sünnətdir.
2. Dəstəmaz alarkən suyu ətrafa sıçratmaq olmaz.
3. Suyu israf etmək olmaz.
4. Məcbur olmadıqca, dəstəmaz alarkən başqalarından kömək istəmək bəyənilmir.
5. Dəstəmaz alarkən tələsmək və danışmaq olmaz.
6. Dəstəməz alarkən “Görəsən üzümü və ya qolumu yudum, ya yox?” düşüncəsi ilə zənnə qapılsan, (şübhəyə düşsən) o üzvü yumaq lazımdır. Bu hal tez-tez baş verərsə, (vəsvəsə nəticəsində şübhəyə düşürsənsə) o zaman yumağa ehtiyac yoxdur. Bədən üzvlərini yuyarkən “2, yoxsa 3 dəfə yudum” şəklində şübhəyə düşsən, əhəmiyyət vermə və dəstəmaza qaldığın yerdən davam et.
7. Dəstəmaz alınan yer təmiz olmalıdır. Ancaq dəstəmaz alınacaq başqa bir yer yoxdursa, ayaqyolunda da dəstəmaz almaq olar. Lakin bu zaman dualar ürəyində oxunmalıdır.
8. Dəstəmaz aldıqdan sonra suyun təmiz olmadığını başa düşsən, yenidən dəstəmaz almaq lazımdır. Suyun təmiz olmadığını namaz qıldıqdan sonra başa düşsən, yenidən dəstəmaz alıb namaz qılmaq lazımdır.
Dəstəmaz ala bilməyəcək dərəcədə xəstə olan insana yaxınlarından biri dəstəmaz almağa kömək edər.
Dəstəmazı pozan şərtlər
• Ayaqyoluna getmək (Böyük və kiçik ehtiyacı görmək)
• Qaz çıxarmaq.
• Vücudun hər hansı bir yerindən qan, irin və buna bənzər şeylərin çıxması, axması.
• Ağız dolusu qusmaq.
• Ağızdan gələn tüfürcəyin qanlı olması.
• Məni (sperma) gəlməsi.
• Məzi (spermadan öncə gələn yapışqan su) gəlməsi.
• Vədi (bəzən sidikdən sonra gələn su) gəlməsi.
• Uzanaraq və ya bir yerə söykənərək yatmaq.
• Epilepsiya tutması.
• Dəli olmaq, havalanmaq.
• Sərxoş olmaq (haramdır)
• Namaz əsnasında başqalarının eşidəcəyi şəkildə gülmək. (Bu zaman həm namaz, həm də dəstəmaz pozulur)
Üzr və üzrlü
Kişilərdə və qadınlarda öz iradəsindən asılı olmayaraq dəstəmazı davamlı olaraq və yaxud qəflətən pozan səbəblərə “üzr”, bu vəziyyətdə olan insanlara isə “üzrlü” və ya “üzr sahibi” deyilir. Üzrlü sayılmaq üçün, dəstəmazı (öz iradəsindən asılı olmadan) pozan səbəbin tam bir namaz vaxtı ərzində davam etməsi lazımdır.
Üzrlər - Özündən aslı olmadan davamlı olaraq:
• Sidiyi tuta bilməmək.
• Qaz çıxarmaq.
• Fasiləsiz sperma axıntısı.
• Sidik damcılaması.
• Qanayan yaralar.
• Daxili qanaxmalar.
Namaz vaxtı çıxdıqdan sonra üzr sahiblərinin dəstəmazı pozulmuş sayılır və növbəti namaz vaxtı başlarkən təzədən dəstəmaz almaları lazımdır.
Sarğı üzərinə məsh etmək
Dəstəmaz üzvlərindən hər-hansı birində yara, çiban və ya yanıq varsa və bunlar sarğı ilə sarınıbsa, dəstəmaz alan zaman nə etmək lazımdır?
Hər şeydən əvvəl həkim rəyi soruşulmalıdır. Əgər həkim suyun yaraya mənfi təsir göstərəcəyini söyləyirsə, o zaman yara sarğısını açmaq lazım deyil. Sadəcə olaraq dəstəmaz alan zaman üstünə bir dəfə məsh çəkmək kifayətdir. Yara sağalanadək dəstəmaz bu şəkildə alına bilər. Digər dəstəmaz üzvləri isə normal qayda ilə yuyulur.
P.S. Dəztəmazın alınma qaydası həm kişilər və həm də qadınlar üçün eynidir. İnternet şəbəkəsində qadının dəstəmaz halında şəkilləri olmadığı üçün (nəzərə alaraq qadın bu halda başı açıq olur,bu da dini cəhətdən günahdır), əks-cinsin nümayəndəsinin şəkili ilə izxah etməyə çalışdım. Hec bir fərqi yoxdur, alınma qaydası hamı üçün eynidir